ประวัติความเป็นมาและความสำคัญของถ้ำพระยานคร
ถ้ำพระยานคร เป็นถ้ำขนาดใหญ่บนเพดานถ้ำมีปล่องให้แสงสว่างลอดเข้ามาได้ จุดเด่นของถ้ำแห่งนี้ คือ "พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์" เป็นพลับพลาแบบจตุรมุข สร้างในสมัยรัชกาลที่ 5 และเป็นฝีพระหัตถ์ของพระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าขจรจรัสวงศ์ ทรงสร้างขึ้นในกรุงเทพฯ แล้วส่งมาประกอบทีหลังโดยให้พระยาชลยุทธโยธินเป็นนายงานก่อสร้าง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จมายกช่อฟ้าด้วยพระองค์เอง ที่กำแพงหินด้านขวามีพระปรมาภิไธยย่อในรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 7 เป็นตัวหนังสือใหญ่สีขาวสะดุดตา พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์นับเป็นจุดเด่นของถ้ำพระยานคร และเป็นตราประจำจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ในปัจจุบัน
การเดินทางเพื่อไปถ้ำพระยานคร นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปที่ถ้ำได้สองทาง
ต่อคิวซื้อบัตร 40 บาท + 10 บาท ค่าประกันเป็นลมเป็นเเร้ง มีคนเเบกลงมาให้เเน่นอน
ว่าเเล้วก็ได้เวลาเดินลุยพร้อมรองเท้าคู่ใจ
เรือที่ไปหาดแหลมศาลาวิ่งกันขวักไขว่
ทางก็ประมาณนี้ ชันนิดหน่อย พอเเฮ่กๆ
ถ้าเห็นหาดเเหลมศาลาก็เเสดงว่าใกล้ถึงเเล้ว
ฝั่งหาดแหลมศาลา ก็จะมีร้านอาหาร ที่พัก ห้องน้ำ บริการ
ชายหาดก็มีสาวๆเดินใช่บิกินี่เยอะอยู่นะ
จะดุนานไม่ได้ มาเดินขึ้นไปถ้ำพระยานครกัน 430 เมตร บอกเลย เค้าหลอก อิอิ
จุดพักครึ่งทาง มีคนเยอะมาก ณ จุดนี้
ถ้าเดินๆไปเเล้วเหมือนจะลงเขานั่นเเสดงว่าถึงเเล้วจ้า ยินดีด้วย
พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์
ภายในถ้ำสามารถเดินวนได้รอบใหญ่ๆเลย มีให้ผจญภัยเล็กๆ มุมสวยๆมากมาย